نگاه نو نگاه نو
بسم الله الرحمن الرحیم
یا اِیُّها النّاسُ اِنّا خَلَقناکُم مِن ذَکَر وَاُنثی وَجَعَلناکُم شُعُوباً وَ قَبائِلَ لِتَعارَفُوا اِنَّ اَکرَمَکُم عِندَالله اَتقکُم اِنَّ اللهَ عَلیمُ خبیرُ.(الحجرات – ۱۳)
(ای مردم ما همۀ شما را از مرد و زنی آفریدیم و آنگاه شعبه های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید بزرگوار(و با افتخار)ترین شما نزد خدا با تقواترین مردمند و خدا از حال شما کاملاً آگاهست.)
«تفرقه افکنی از بستر قومیّت»:
«گفت پیغمبر که حق فرموده است می نگنجم این یقین دان ای عزیز»
«در دل مومن بگنــجم ای عجب گـــر مرا جوئی در آن دلـــها طلب»
امروز ، بسیار مشعوفم که در جمعی از عزیزانِ اهل دین و علم حضور پیدا کرده ام و با چهره هایی ملاقات می کنم که، بنا به روایتی؛ «نگاه کردن به چهره عالم عبادت است»، به آیه ۱۳حجرات اگر دقت کنیم، به ما می گوید که ؛ قوم، طایفه و گروه های انسانی با فرق مختلف، از نشانه های الهی و حکمت خداوندی است و زیبایی آفرین است تا همدیگر را بازشناسیم. انسانی که مسئول و مختار آفریده شده، در تعریف دین، برای شناخت همدیگر تلاش می کند و این تلاش از مسیر گفتگو م مطالعه همدیگر به منصۀ ظهور خواهد رسید، انسان ها در حکمت بالغۀ الهی در گروه های مختلف آفریده نشده اند که همدیگر را از بین ببرند و این مخالف حکمت الهی است، ضمن این که دستور صریح قرآن است، در روایتی از نبی اکرم(ص) است که فرمود؛«کلمه لااله الا الله حصنی» یعنی هرکس این کلمه را باور داشته باشد و بر زبان جاری سازد، در امنیت و در امان من است.
بحث امروز بنده، در خصوص قومیت است، مطلبی که در منطقه ما حساسیت برانگیز و بسیار اساسی است و به طور طبیعی ورود به این بحث در یک جلسه امکانِ به سرانجام رسانیدن آن مشکل بنظر می رسد، علی ایحال؛ واژه قومیت ریشه در ادبیات غرب دارد و از آن طریق وارد ادبیات سیاسی ما شده است، در یونان باستان، این واژه به قبایل کوچ کننده اطلاق می شد و در ادامه، در ادبیات انگلیسی تکامل یافته و در نهایت در زبان فارسی به واژه «مردم» تبدیل و بکار گرفته می شود.
مفهوم جدید قوم و قومیت مربوط به قرن نوزدهم و بیستم است و نخستین بار توسط «آلفرد سووی» جمعیت شناس فرانسوی در سال ۱۹۵۲م برای طبقه بندی مستعمرات بکار گرفته شده، و بدنبال آن تعاریف متعددی توسط اندیشمندان غربی از موضوع صورت گرفته است و عواملی چون؛ گروه های انسانی که دارای باورهای ذهنی مشترک هستند، حافظه و خاطرات مشترک دارند، تعهد اجتماعی نسبت به همدیگر دارند، ارزش ها و زبان مشترک دارند، خودمختاری در بازتولید زیستی خود دارند، میدان ارتباطی و کنش مشترک و . . . دارند، توسط افراد شاخصی چون «ماکس وبر» و «فردریک» عنوان بندی شده است. آنچه مسلم است این که ، انسان ها هویت و شخصیت خود را ابتدا از خانواده و قوم خود دارد و به مرورِ زمان و تکامل به آن دلبسته و شکوفایی خود را در گروه و قوم منتسب به طور آگاهانه جستجو می کند.
برای تعاریف و برداشت های مطرح شده، دو رویکرد بیان گردیده؛
اول) رویکرد مبتنی بر اصل گرایی، که قومیت را ناشی از پیوندها و احساس های اصیل و حتّا ذاتی و طبیعی می داند که همواره وجود داشته است، و بطور طبیعی مورد توجه و قبول پژوهشگران و نظریه پردازان است.
دوم) رویکرد ابزارگرایی، قومیت را نوعی ابزار قلمداد می کند که برای دستیابی به اهداف سیاسی و ملی گرایانه مورد استفاده قرار می گیرد و کمتر مورد توجه اندیشمندان علوم انسانی قرار گرفته است.
با همه تفاسیری که از قومیت صورت گرفته و می گیرد، یکی از شاخص های عمده در شناخت ظرفیت طبیعی کشورها مورد شناسایی قرار گرفته و معبری است که ثبات و یا ناامنی از آن نشأت می گیرد، تاریخ تحولات سیاسی و امنیتی در روابط بین الملل و خصوصاً نگاهی به رویدادهای امنیتی کشورمان در طول دو قرن اخیر، گویای واضحی بر این مطلب است. بررسی تحرکات روس ها در جداسازی آذربایجان از ایران و مداخله اتحاد جماهیر شوروی در بعد از جنگ دوم جهانی در راه اندازی فرقه های دموکرات آذربایجان و کردستان با تکیه بر قومیت آذری و کُردی جهت تأثیرگذاری بر تحولات خاورمیانه و ابتدا در تقابل با آمریکایی ها و انگلیسی ها و در مرحله بعد در تجزیه ایران صورت گرفته است. و یا فروپاشی امپراطوری عثمانی در اجرایی کردن تِزِ «مسئله شرق» توسط غربی ها به رهبری بریتانیای کبیر با تکیه بر ناسیونالیسم قومی عربی – ترکی و . . . صورت گرفته و حتّا، رویش کشور ترکیه با صبغه قومیتی بوده که رنگ نا امنی ها ، هنوز هم در این کشور مبنای قومیتی دارد.
در خصوص طرح هایی چون؛ «جان گریوز» یا طرح «ریکا» و هم اکنون طرح «خاورمیانه جدید» و «نقشه راه» که توسط آمریکایی ها برای تجزیه ایران و خاورمیانه پی گیری شده و می شود. همه ما بیاد داریم موعد پیروزی انقلاب اسلامی که، چگونه مردمان کُرد در این منطقه همپای سایر قومیت ها برای غلبه بر دیکتاتوری تلاش می کردند و در مدت زمان کمتری احزابی چون «دموکرات» و «کومله» که مبنای قومیتی و غیر دینی داشتند، وارد صحنه شدند و زحمات قوم کُرد را بنفع منافع گروهی مصادره کردند و تلاش کرده و می کنند تا خیانت خود را بنام قوم کُرد تمام و ثبت کنند.
در همان زمانِ آشوب و قدرت نمایی این احزاب بود که، وقتی مردم فرمان امام خمینی(ره) را شنیدند که فرمود؛ «ما در کردستان با کُرد نمی جنگیم، با کُفر می جنگیم»، یکباره صحنه نبرد به ضرر قوم گرایان چرخید و مردم متوجه شدند که شعارهای اسلامی گروهک ها، فریبی بیش نیست و باعث شکست ضدانقلاب را فراهم آوردند، رزمنده ای به نام «محسن مطلق» در بیان خاطرات آن دوران نوشته است که، مبنای اغتشاشات و کشتارها جنبه خارجی داشته است: «این کشتارها را کسانی انجام می دهند که از طریق مرز به کردستان راه می یابند و در اصل کُرد نیستند.»
مطلب قابل توجه، غربی ها که از مسیر قومیت، موفقیت های خود را در منطقۀ ما پی گیری نتیجه بخشی کرده اند، با توسعه تکنولوژی های اطلاعاتی و ارتباطاتی مثل اینترنت و شبکه های ماهواره ای، در بعد از فروپاشی ارودگاه شوروی سوسیالیستی و جهان دو قطبی و ظهور پدیده ای به نام «جهانی شدن»، «دهکده جهانی» و . . . و پی گیری اهداف توسعه طلبانۀ غربی ها به سرکردگی آمریکایی ها، وارد مرحله جدیدی شده است.؟
«جهانی شدن» که در بعد مثبتِ آن، باعث انتقال گروه بزرگی از دستاوردهای ارزشمند بشری و تسهیل در ارتباطات بین الملل را فراهم آورده است، متأسفانه، در بعد منفی آن، که مورد استفاده قدرت ها قرار گرفته؛ فرایند یکسان سازی و شبیه سازی فرهنگی جهت غلبه فرهنگ غرب و حذف سایر فرهنگ ها را فراهم آورده و هدف قرار داده است، و در انتقال و تهاجم یک طرفه، این روند را تسهیل بخشیده است؛ مثل رواج موسیقی پاپ که نُقلِ مجالس در کشورهای اسلامی شده است، و در بُعد سیاسی – نظامی، توسعه پایگاه های سازمان آتلانتیک «ناتو» را در دستور کار قرار داده اند. آنچه به کشور ما مربوط است، تعداد ۴۳ پایگاه این سازمان در حوزه ژئوپلیتیکی ایران گسترش پیدا کرده، این پایگاه ها برای تأمین منافع غرب مسیحی و یهودی و بهتر بگویم نظام سکولار و صهیونیسم بین الملل مستقر شده اند و هنوز هم قومیت ها را در این منطقه بهترین معبر و ابزار رسیدن به اهداف خود و تأثیر گذاری بر جهان اسلام می دانند، نظریه برخورد تمدن های مربوط به «ساموئیل هانتینگتون» گویا است و اسلام را به عنوان خطر اصلی جایگزین کمونیسم فرض گرفته است؟!
برای پیشبرد اهداف سیاسی غرب، اگر این پایگاه ها و اهداف سیاسی در تقویت فرهنگ سلطه طلبانه غربی نیست، باسیتی به این سئوال پاسخ داده شود که چرا، موضوع «پست مدرنیسم» که دستاورد فلسفه غربی است و تأکید بر تنوع فرهنگی و هویتی دارد، در عمل و در منطقه ما نادیده گرفته می شود و اجازه نمی دهند صدای ملات های غیر غربی و مسلمان در دنیا شنیده شود؟! نمونه این دوگانگی، جلوگیری از پخش شبکه های ماهواره ای وابسته به نظام جمهوری اسلامی ایران، مثلِ «العالم» و «هیسپان تی وی» و یا دستور رئیس جمهور آمریکا – اوباما – مبنی بر کنترل مرزهای شمالی و جنوبی این کشور جهت جلوگیری از نفوذ ایرانیان!! که یک بازی مضحک و خطرناک است؟ جمعیت ۷۵ میلیونی ما چطوری می خواهند بر جمعیت ۲۳۰ میلیونی آمریکا غلبه کند؟! آنچه باعث ترس غربی ها است، کلام حقی است که توسط ایرانی ها تکرار و مورد پذیرش فطری انسان ها قرار می گیرد و باعث به چالش کشیده شدن نظام سلطه شده است.
شما، انقلاب های عربی را مطالعه کنید، اکثر اندیشمندان باور دارند و خود انقلابیون معترفند که مدیون انقلاب ایران و در ادامه آن است، غربی ها تفسیر به «بهار عربی» می کنند تا به قیام ها ماهیت قومی دهند، چون از عنوان وحدت بخش اسلام می ترسند؟ کلمه حقّی که امام خمینی(ره) به حق آن را «انفجار نور» نامید. حرف حقی که؛ به بهانه هایی چون «انرژی هسته ای» و داستانِ «تحریم ها» و . . . مورد هجمه قرار گرفته است.
درود بر روح بلند حضرت امام(ره)، که با تأکید بر «اسلام ناب»، مرزهای قومیتی و انحرافات مذهبیِ مورد سوء استفاده دشمنان اسلام و ایران را درنوردید و گام در «اتحاد و انسجام» جهان اسلام و مسلمانان برداشت، برای غربی ها و نظام سلطۀ صهیونی، دردآور است که ایران شیعی از مبارز فلسطینی سنّی مذهب حمایت می کند، و این پیامی است برای مردمان مسلمان از اهالی سنت و شیعه که بیاد داشته باشند و عمل کنند به این روایت از نبی اکرم(ص) ، فرمودند؛ «اختلاف امت من برکت است»، به عبارتی ، اختلاف برای کشتند همدیگر نیست، برای حل مشکل است، طبق نص صریح قرآن برای زیبایی و لذت بخش شدن زندگی انسانی است.
«ضدِّ ضدِّ را حق پی آن آفرید تا بدین ضدِّ خوشدلی آید پدید»
به راستی، اختلافات شیعه و سنی به طور مبنایی چطوری حل شد، اهل سنت که شیعه را به رسمیت نمی شناختند! دو نفر عالم و متعهد از طرفین( آیت ا. . . بروجردی و شیخ شلتوت) در گفتگو، مکالمه و مفاهمه توانستند حل مشکل کنند. این مطلب نشان می دهد که همۀ موارد اختلافی را می شود با گفتگو، مورد حلو فصل قرار داد،
دشمن موفق شده بود با خلق انحرافاتی در این دو مذهبِ بزرگ اسلامی، فضا را غبار آلود کرده و اختلاف افکنی کند و مانع گفتگوی سازنده بین طرفین شود، هُنر حضرت امام(ره) این بود که توانست بنای گفتگو را با طرح «اسلام ناب» احیا کند، و همگان را متوجه دشمن مشترک نماید، حرف حقی که توانسته پیروزی را در جنگهای ۳۳روزه ، ۲۲روزه و ۸روزه به اردوگاه شیعه و سنی به ارمغان آورد، و انشاءا… اگر اگر خطای دیگری مرتکب شود، منجر به فروپاشی اسرائیل خواهد شد، انشاءا…
بخشی از سئوالات طرح شده و پاسخ های مطرح شده:
سئوال؛ هدف دشمن در بهره برداری از تفرقه قومیتی بین مسلمانان چیست؟
پاسخ؛ جمله مشهور انگلیسی «تفرقه بینداز و حکومت کن» ، هدف سلطه سیاسی و فرهنگی است، اگر ما به اتحاد برسیم و زیر بیرق اسلام گرد هم جمع شده و به طریق گفتگو اختلافات را حل کنیم، نمی توانند بر ما مسلط باشند و منابع ما را غارت کنند، به طریق اختلاف افکنی، ما را مشغول و خود به سلطه و غارت منابع ملی ادامه می دهند.
سئوال؛ دشمن چگونه توانسته بر مسلمانان غلبه کند(مصداق)؟
پاسخ؛ شما، قیامِ مربوط به شیخ عبیدا. . . نحری را در ۱۲۹۷م بررسی کنید؟ وی، فردی مذهبی و عالم بود، وقتی شروع کرد، موقع ضعف عثمانی ها بود، با هدایت انگلیسی ها شروع کردند به تقویت و حمایت از قیام با رنگ مذهبی و علیه تشیع هدف گیری کردند، گفتند که از حاکمیت تیولداری وی را در مناطق تحت تصرف به رسمیت خواهند شناخت و به نام دین به سمت مرزها و کشور ایران هدایت کردند(مسلمان کشی)، انگلیسی ها وقتی متوجه شدند قیام وی مهار ناپذیر شده و برای منافع انگلیسی و عثمانی خطر آفرین است، متحد شدند و به کمک دولت ایران قیام را به شکست کشانیدند. شیخ را دستگیر و تبعید کردند، شیخ، وقتی متوجه توطئه شد که دیگر دیر شده بود و پشیمانی وی سودی نداشت. نمونه شورش شیخ سعید پیران در ۱۳۰۴م، نیز مشابه مورد فوق بود، و توسط آتاتورک سرکوب شد و ماهیتی قومی داشت. یا احزاب دموکرات آذری و کُردی و داستان حمایت روس ها و چگونگی رها کردن این احزاب را مطالعه کنید، عبرت آموز است. این مطالب نشان می دهد که انسان ها بخاطر قومیت جان خود را به خطر نمی اندازند، ولی با اشتیاق و بخاطر حفظ اعتقادات دینی خود جانفشانی می کنند، این احزاب تا زمانی که بر شورش ها و قیام های خود چاشنی مذهب اضافه کرده بودن، پیروز بودند، همین که پرده ها کنار زده شد و ماهیت سکولار و لائیک و قومی بودنشان روشن شد، شکسته شدند. دشمن به این شیوه ها توانسته است غلبه کند، با اختلاف افکنی سلطه پیدا کرده اند و هنر امام(ره) و انقلاب اسلامی، زدودن غبار فتنه است که، توانسته نفوذ غرب و صهیونست ها را در منطقه با مشکل مواجه نماید.
سئوال؛ در مسائل مذهبی و قومی، چرا مسلمانان نتوانستند با غرب مقابله کنند، و آیا فقط دشمن باعث این همه اختلاف شده است.؟
پاسخ؛شما، بررسی کنید چگونگی سقوط قاجار و برآمدن پهلوی ها را در ایران؟ نقش ژنرال«آیرونسایدِ» انگلیسی در به تخت نشانیدن رضاخان و داستان سیاست «تخته قاپو» در مناطق کُردنشین قابل تأمل است. دشمن که بطور مستقیم وارد نمی شود، بلکه، با روی کار آوردن حاکمان مستبد و دیکتاتور، سیاست های خود را پی گیری کرده و می کند. این حاکمان با سیاست های غلط و دیکته شدۀ خود، فقر و فلاکت و سیستم تک صدایی و . . . آزادی خواهان و نخبگان ملتی را کنترل و حذف می کنند، و زمینه را برای سوء استفاده دشمن فراهم می آورند. شما، بررسی کنید نقش «ارنست پرون» انگلیسی را در دربار «محمدرضا» شاه ایران، واقعاً چه کسی بر ایران و ایرانی حکومت می کرد؟! مردم ایران خوب فهمیدند و به ندای امامشان لبیک گفتند و انقلاب اسلامی را به پیروزی رسانیدند، لیکن، زمینه های فراهم شده از استبداد بود که دشمن با تمسک به آنها و بحث های قومیتی را وارد صحنه کرد و توانست اقدام نماید.
سئوال؛ چرا اقدامی در مقابل این توطئه ها صورت نمی گیرد؟
پاسخ؛ می دانید که، ایران و ایرانی در لغت به معنای نجیب و نجیب زاده است، کشوری و ملتی هستیم که رنگ و بوی قومیت در آن کم رنگ است، کید دشمن توسط مردم ایران، با همین نجابت در انقلاب بزرگ اسلامی شکسته شد. اخیراً فردی به نام «ریچارد هاس»، رئیس کمیته سیاست خارجی آمریکا، مقاله ای نوشته و اذعان کرده که، اقتدار و نفوذ ایران از دیوار چین تا کرانه های مدیترانه بلامنازع است، فکر می کنید این قدرت و اتفاق به چه طریقی حاصل آمده و اکنون قدرتِ سلطۀ غرب را در منطقه به چالش مواجه کرده، از کجاست؟ از حرف حقی است که اماممان فریاد کرده، و مرزهای قومیتی و ملی گرایی و انحرافات مذهبی را به کناری زده و مسلمانان را حول محور «اسلام ناب» منسجم و فرا می خواند، و تهدیدات، حضور ناوهای در خلیج فارس، تحریم اقتصادی، شعار نقض حقوق بشر و . . . علیه ما نشان می دهد که؛ از ایران و ایرانی ضربۀ جبران ناپذیری خورده اند. بررسی کنید، از روزی که انقلاب در ایران به پیروزی رسیده است، ارتش اسرائیل در کجا بود و الآن کجاست؟ در حومه بیروت، با تک تیراندازهایش مسلمان می کشتند، و الآن مجبور شده به دور خود دیوار می کشد و به زندگی پادگانی روی آورده است ! و این یک تحرک هوشمندانه است که توسط کشور ما مدیریت می شود، و الآن که می بینید دشمن، با تمسک به جریانات انحرافی چون سلفی و وهابی توانسته است در سوریه مسلمان کشی راه بیندازد و ارتش سوریه که می توانست خطرآفرین باشد را تضعیف نماید، قابل تأمل جدی است. مسلمانان و بخصوص علمای دین بایستی مواظب این گونه توطئه ها باشند و . . .
والسلام
۱۳/۱۰/۱۳۹۱ – ذوالفقار صادقی
«متن محورهای اصلی سخنرانی و پاسخ به بخشی از سئوالات مطرح شده در ۱۲ آبان ماه۱۳۹۱در جمع تعدای از علمای اهل سنت در ارومیه»
مآخذ:
- قرآن کریم،
- جلال الدین رومی ؛ مثنویِ معنوی، دفتر اول،
- صادقی، ذوالفقار؛ آسیب شناسی در جنبش کُردی، ۱۳۹۱،
- مطلق، محسن؛ جاده های خلوت جنگ، انتشارات سوره مهر، ۱۳۸۹،
- اسلامی، علی رضا؛ قومیت و ابعاد آن در ایران(۱)، ۱۳۹۱،
- صنعتکار، مجتبی؛ قومیت، وبلاگ هدایت،
- اقدمی، افخم ؛ مرکز استادان و نخبگان دانشگاهی،
- متقی، ابراهیم/پازن، مژگان؛ فصلنامه مطالعات راهبرد دفاعی، سال دهم شماره۳۸، تابستان ۱۳۹۱٫
