نگاه نو نگاه نو
بسم الله الرحمن الرحیم
دانش و سازمان – ۸
یاد و خاطر شهدایی را که امروز تشییع می شوند، گرامی می داریم. مردانی که امروز تشییع می شوند برای حفظ اعتبار، عظمت و پیشرفت کشورمان که در دوران انقلاب و دفاع مقدس حاصل شد، جان عزیزشان را تقدیم کرده اند. و استقلال و آزادی این ملت، مدیون این عزیزان بوده و هست. جوانانی هستند که در راستای تأمین امنیت مرزها جانشان را فدا کرده اند، حق بزرگی بر ما دارند، درود می فرستیم.
تشکر می کنم از فرمانده محترم سپاه فرودگاه که بانی این جلسه شدند و از شماها که در این جمع حضور یافته اید. این که بخواهم از اهمیّت و ضرورت ثبت تجربه صحبت کنم، مطلبی است بدیهی که، در طول تاریخ، جملات و کلمات گُهرباری از بزرگان دین گفته شده است. آنچه امروز دانش و توجه جدّی به تجربه را اهمیت بخشیده است، وجود فضای رقابتی و بشدّت دانشی است، امروزه سازمان ها در آن برای بقای خود چاره ای جز رعایت قواعد بازی برای پیشرفت و بالنده بودن ندارند. امروز و در عصری که فضا بر اثر فشردگی ارتباطاتی و اطلاعاتی، رقابت را برای پیشتازی تنگ تر کرده است، چاره ای جز پرداختن و اهمیت دادن به عنصر حیاتی دانش نیست و در این مسیر نیروهای خلّاق و دانشی هر سازمان، یکی از با اهمیّت ترین سرمایه های سازمانی محسوب می شوند که، با تکیه بر هوش و استعداد و خلاقیت و نوآوری خود فرایندهای نوین سازمانی را طراحی و با مدیریت دانش بومی، بالندگی و درخششِ سازمان خود را ارتقا می بخشند.
امروزه، مدیریت دانش و تولید دانش بومی یک مسئله ی بخشی نیست که، با به انجام رسانیدن آن توسط عده ای خاص، به موضوع دانش فیصله داده شود، مطلبی است که موفقیت آن منوط به همه گیر و همه فهم بودن آن در سازمان ها است. چون، «منبع تغذیه آموزش است.»(۱) دانش برای نتیجه بخش بودن در فرآیندی که بایستی هر کس در سازمان به سهم خود در آن نقش ایفا خواهد کرد و ما را گریزی از آن نیست.
در قرآن کریم به آیه ای برمی خوریم که، اهمیت دانش را بالاتر از همه ی آنچه که تاکنون از بزرگان مذهبی و غیر مذهبی شنیده ایم بالاتر بیان کرده است. مضمونش این است که؛ ای انس و جن اگر می خواهید به اقطار آسمان ها دست یابید، نخواهید توانست، مگر به سلطان.(۲) در تفسیر کلمه ی «سلطان» منسوب به مولا علی(ع) است که آن را به «علم» تعبیر کرده اند. یعنی چیزی که توان دست یابی و تسلط انسان ها را به زوایای پنهان و دور از دسترس این ظاهری، امکان پذیر می سازد، علم و پرداختن به دانش است.
در توجه به همین نکته است که؛ «قدرت های در حال ظهور در دنیای امروز، در مقایسه با بخش اعظم تاریخ گذشته انگیزه کمتری برای تهاجم سرزمینی دارند. علت این است که در دنیای امروز، راه دستیابی به اعتبار، قدرت و موفقیت های اقتصادی، در تولید مبتنی بر فن آوری بالا و سرمایه انسانی نهفته است.(۳) منظور از ذکر مطلب این نیست که، ما در منطقه مسئولیتی خود و با توجه به تنوع مأموریتی که در استان آذربایجان غربی وجود دارد، دست به فن آوری بزنیم و انتظار از ما در حد مأموریت هایی است که تعریف شده. و می توانیم در این حوزه، تولید دانش تجربی و با توجه به وظایف و مأموریت هایی که داریم وارد شویم. استان ما و به تَبع آن وظایف ذاتی که داریم، نیروهای باتجربه ای وجود دارند، تنوع مأموریتی باعث با تجربه بودن و کارا و دانشی بودن نیروها شده است. تجربه یک پدیده ی انتزاعی نیست، «تجارب ما بیانگر ادراک ما از پدیده های سازمانی از طریق درگیر شدن در مسائل سازمان و کنش متقابل با محیط درونی و بیرونی است. اگر نتوانیم جزئیات و نکات نهفته در تصمیمات و اقدامات خود را شرح دهیم، امکان الگو برداری و درس آموزی از این تجارب برای خواننده فراهم نخواهد شد.»
علت این که ارتش آمریکا توانایی حضور و عملیات در هر نقطه ای از کره ی زمین را پیدا کرده و به بهانه هایی به دنبال سلطه گری هستند، به یُمنِ دانشی بودن نیروهای شان است و علت این که تمرکز اصلی خود را از جنگ سخت به سمت رویارویی نرم تغییر داده اند نیز، حاصل دانش آن ها در پایین آوردن هزینه های مادی و سیاسی در غلبه بر دیگران است که جنگ های اشغالگری عراق و افغانستان مویّد موضوع است، و همین جنگ ها به ما نشان می دهد که دانش مقابله با سلطه گری و به شکست کشانیدن ارتش خصم، پرداختن و اهمیت دادن به دانش تجربی و بومی است. مطلبی که بر همه ی ما فرض بودنِ توجه به این مهم را نشان می دهد.
در بیان علل تداوم حیات رژیم غاصب اسرائیل در قلب جهان اسلام و در حالی که در محاصره ی اعراب قرار گرفته و حتّا در جلو چشم جهانیان در جنگ شش روزه توانست ضمن شکستن ارتش های عربی، سرزمین های آن ها را نیز به تصرف درآورد. از قول تئوریسین جمهوری خواه آمریکایی آمده است؛ « تنها در سال ۲۰۰۸، مخترعان اسرائیلی موفق به ثبت ۹۵۹۱ اختراع شدند … در حالی که رقم معادل برای ایران ۵۰ بود … یک کشور کوچک می تواند بر تعداد زیادی دشمن پیروز شود اگر علم را در کنار خودش داشته باشد.»(۴) به این طریق راز حضور و حیات اسرائیل را در منطقه ی ما، نه تجهیزات و عدّه و عُدّه، بل، دانشی بودن صهیونیست ها ذکر می کند.
با توجه به همه ی مواردی که ذکر آن رفت، تا چه زمانی مترجمان و مصرف کنندگان دانش غربی باقی خواهیم ماند!؟ با این که در منطقه ای تجربه خیز قرار گرفته ایم و نیروهای باتجربه ای در اختیار داریم و با داشتن زمینه ی کم نظیر در تولید دانش بومی از فرصت مناسبی برخورداریم، لیکن در ثبت و تولید دانش تجربی با مشکل روبرو هستیم! واقعیت این است که بدست گرفتن قلم و گذاشتن وقت جهت نوشتنِ آنچه که در اذهان وجود دارد، سدّ بزرگی در پیش روی ما قرار گرفته است که؛ فقط و فقط با همّت و اراده خواهیم توانست و می توانیم بر این نقیصه غلبه پیدا کنیم. هدف بزرگ و راهبردی ما که، بدرستی از آن به «جهاد» یاد شده، سازش دادن پایورانِ خدوم با قلم است. اگر می خواهیم آیندگان به وجود ما افتخار کنند، بایستی و ضروری است دانش خود را به یادگار بگذاریم.
۱۸ آذرماه ۱۳۹۲- ذوالفقار صادقی
طرح شده در جمع پایوران سپاه فرودگاه استان اذربایجان غربی در ۱۲ آذرماه ۱۳۹۲
مآخذ:
- رهبر معظم انقلاب، امام خامنه ای، در دیدار روسای دانشگاه ها به تاریخ ۰۹/۰۷/۱۳۸۶ .
- قرآن کریم، سوره الرحمن، آیه ۳۳ .
- جوزف.اس.نای(۱۳۸۷)؛ قدرت در عصر اطلاعات، از واقع گرایی تا جهان گرایی، صفحه۷۳، ترجمه؛ دکتر سعید میرترابی. انتشارات؛ مرکز مطالعات راهبردی.
- پروفسور نایل فرگوسن(۱۳۹۲). آیا بعد از ۵۰۰ سال تسلط، تمدن غرب سقوط خواهد کرد. نقل از؛ مشرق نیوز.
